miércoles, 24 de noviembre de 2010

Decrecemento ou Lugano

Ao pouco de estalar a nai de tódalas crises no corazón do sistema alá polo 2008 tiven a honra de asistir a unha conferencia na USC que, por aquel intre, semellaba esaxerada nos términos que se produxo pero que resultou ser pouco menos que premonitoria. Era a filósofa e analista Susan George a que alertaba de que o que se achegaba agochaba unha magnitude moito maior da que comunicaban e transcendía. Asentaba as raíces na perversión dun sistema autodestructivo e negador da posibilidade de realización digna da condición humana, e situábanos ás portas dunha fase histórica convulsa e traumática a nivel global. A lóxica seguida, de non recibir contestación, conlevaría sí ou sí consecuencias impredecibles.

Atopabamonos ante un cóctel explosivo que unicamente podería superarse se os gobernos mundiais afrontaban drásticas e rápidas medidas ou, do contrario, encamiñariamonos cara un futuro pouco alentador: a crise financieira incipiente, a azoutadora de consciencias e crecente crise da fame no Sur (engordada polo secular e camaleónico expolio dende ese Norte que volve coñecer a fame) e a crise da sostibilidade ambiental e do esgotamento dos recursos. Todo baixo o paraugas dunha sorte de novo Prometeo representado, entre outros flaxelos intocables do credo ultraliberal, nos “mercados”. Crises que se retroalimentaban e que ameazaban con desestabilizar rexións e sociedades enteiras poñendo en perigo e desprestixiando a viabilidade das democracias occidentais tal e como as coñeciamos, hoxe convertidas en casinos para uns poucos. Saín dalí cunha sensación equiparable á que un experimenta cando olla filmes como Armaggedon, Deep Impact ou “cousas” dese estilo: non prestas maior importancia e reposte facilmente porque o susto dura o que dura o entretemento. Catastrofismo típico dun cambio de século, pensei.

Neste mundo que rescata a Irlanda ou a Grecia, pero non a Haití ou a Botsuana, merece a pena seguir de preto a tese e consellos do profesor de Ciencia Política da UAM, Carlos Taibo (situado en coordenadas ideolóxicas próximas ás de autores altermundialización e ecosocialistas significativos como Michael Löwy, por exemplo) cando fala da necesidade de amoldar as mentalidades e facer fronte á ofensiva dun sistema desbocado dende posicionamentos críticos e abertos ante o horizonte que se presenta. Sostén a idea de que, tradicionalmente, asociamos crecemento económico con algo saudable e desexable: prosperidade, felicidade, cohesión social, servizos públicos garantidos e tasas de desemprego razonables considéranse consubstanciais, como verdade inmutable, a ese concepto cegador.

Para el é hora de desbotar as supersticións e pasar a romper cos dogmas do discurso dominante incorporando praxe e literatura que propoña alternativas “emancipadoras”. Faise apremiante reducilos depredadores niveis de producción e do hiperconsumismo exclavista ao que aludía (en términos similares) Zygmunt Bauman, entre outros, para redirixir os esforzos cara a atención das necesidades sociais insatisfeitas e do respecto polo medio natural, favorecendo o reparto do traballo (englóbao todo no decrecemento).

Ante a desocialización precarizante que asoma por aquí, producto de 20 anos de economías sobredimensionadas e hoxe en risco de colapso (especialmente alí onde os anglosaxóns denominan de xeito despectivo PIGS), e o proceso de despece do estado de benestar trócase apremiante articular o rearme ideolóxico do movemento obreiro apoiándose na tarefa dos cidadáns do común e dos movementos sociais para resistir a ofensiva. Pode parecer arriscado e utópico despois da actitude acomodada da socialdemocracia europea nas últimas décadas, pero se non comeza a afrontar sen complexos a súa propia condición dialogando coa base social natural e potencial convertiráse en cooperadora necesaria do discurso superador das ideoloxías que defende o oligárquico poder real, o cal podería caer na tentación de recuperar o que Taibo califica como “darwinismo social militarizado”; aquel que, dende a sinrazón malthusiana, asegura falla absoluta de liberdades e de progreso para as maiorías. É decir: a volta ao fascismo, mais ou menos edulcorado. E pensar que o Informe Lugano parecía un bo guión de cine!

jueves, 18 de noviembre de 2010

Galeusca española


Bautizaba sutilmente o xornal monárquico e conservador madrileño ABC, xunto con La Vanguardia o mais lonxevo e un dos mais influíntes do século XX, o encontro mantido recentemente en Barcelona polos líderes do Partido Popular de Galicia, Euskadi e Catalunya. E sentou cátedra para comentaristas políticos de toda roupaxe e condición. Foi como abanear un tótem. Automaticamente comezaron a verter ríos de tinta e océanos de megabytes. O simbolismo do acto e a escenificación dunha comuñón que recupera a épica do mito da reconquista, dende o punto de vista do efecto mediático, tivo certo éxito. “Pacto do Tinell” á inversa: rédito asegurado fóra de Catalunya, ainda que non reparasen en que supón un recoñecemento implícito da especificidade.

Como diría Roberto Vilar, ex-Tonecho e presentador de Land Rober na TVG: “o cabalo traballa, a cabeza non para”. Pois a fábrica de pensamento FAES traballa, e as súas cabezas non paran. Nunca descansan no obxectivo do engano semántico e da usurpación dos conceptos para vacialos de contido.

Abstraerse dos “debates nacionais” en España é como facelo a respecto das deidades de Fidel Castro ou do Che en Cuba. Unha herexía. Unha tolemia propia dalguén pouco menos que idiota. É certo que este tipo de tensións se producen no mundo enteiro, e intúese utópico que rematen algún día as liortas identitarias e as disputas territoriais, pero aquí convertéronse nunha patoloxía que lastra o debate político (e mesmo a eficacia da xestión colectiva dos recursos e dos esforzos) ata límites insospeitados. Mais ainda cando se aproximan eleccións. Debémosllo todo á errática e convulsa traxectoria dun antigo Imperio incapaz de se adaptar ás circunstancias históricas e solventar ou, cando menos, sobrelevar dende un nivel menor de enfrontamento e sobresalto, e fóra de solucións coxunturais, as súas contradiccións e diferencias mediante o acordo permanente na procura da integración do disenso. Se a Constitución de 1978 pretendía pechar esto dunha vez e para sempre está claro que fracasou (o resultado das vindeiras eleccións catalanas abrirá un novo ciclo nesta materia). Non hai mais que ver o pouco pedagóxica que foi para algúns, mesmo para os que naceron politicamente baixo a súa vixencia plena e deberan manter, cando menos, as formas. Non asumen a plurinacionalidade, e nalgunhas partes do crebacabezas hai cada vez mais poboación disposta a non esperar mais. E con mais sólidas estruturas para facelo posible e efectivo.

Referíame antes directamente á xeración de políticos desmemoriados e desacomplexados, post-transición, que representan Alicia S. Camacho e Feijóo, metidos no papel de vedettes, e Basagoiti (alguén con maior cintura politica que os anteriores). Baixo o mantra de ollar ao futuro, do “sentido común”, e da “liberdade” propoñen unha recentralización soterrada (nas mentes e na práctica) que puidera custarlle cara á sacrosanta indivisibilidade e unidade patria. Consideran a descentralización como cerne de tódolos males e disfuncións, cando achegou as maiores cotas de progreso e benestar para os cidadáns, e como fonte dun recurte de liberdades en nome da normalización e a recuperación das linguas minorizadas por mor de “acordos ilexítimos” entre os dous grandes diaños: o nacionalismo e PSOE. O pacto que dende 1923 mantiveron catalanistas, galeguistas e o nacionalismo vasco para resisitir ao antidemocrático nacionalismo de estado, e que logo cristalizou en reivindicacións de naturaleza política, fora tamén chamado a Triple Alianza. Hoxe, ao abeiro de ABC, El Mundo ou Federico Jiménez Losantos outra triple alianza xermina: nostálxicos do réxime franquista, conservadores e os autoproclamados liberais. E baixo o paraugas de marcas tan estimulantes como Galicia Bilingüe, Manifiesto por la Lengua Común, Rebelión Cívica ou Peones Negros quixeran retrotraernos á etapa pre-constitucional. Nisto consiste a Galeusca española.


viernes, 12 de noviembre de 2010

Patxi defende a Eguiguren



O Lehendakari Patxi López, nun xesto que mostra a súa honradez, defende ao Presidente do PSE-PSOE despois do linchamento público ao que está sendo sometido dende que concedeu a entrevista á Sexta:



Incontinencia verbal


A chegada de Bieito XVI desatou unha verdadeira semana de paixón. Traduciuse nunha catarata de polémicas dende ámbitos distintos: o propio Papa, xa sen baixarse do avión, deu comezo á orxía de despropósitos co tramposo termo “laicismo agresivo”. Pode que decidira entrar con bo pé, nun alarde de diplomacia “á vaticana”, naquel estado que mellor tratamento outorga á súa institución naquelo que a fai máis proclive ao tentador pecado da avaricia (o diñeiro) resucitando a pantasma da onda anticlerical desatada en España cando os mais desleais boicotearon a viabilidade da República. Amosou a faciana mais perversa ao misturar ambos conceptos e ligar épocas que non resisten, en rigor histórico, a mínima comparación.

Xa non sei si foi o causante de que a algúns se lles nublara transitoriamente a razón ou foi cousa de que conspiraron os astros, ou mesmo de “Becky”. Dende as filas socialistas, e por unha banda, o ex-presidente González (posiblemente o que mais fixo pola modernización e o progreso) abriu unha tormenta de consecuencias impredecibles contando que aínda lle persigue a dúbida no que atinxe á posibilidade que tivo de dar a derradeira orde para cometer un crime de Estado. Pódese comprender en certa medida que, dende a súa posición, manteña a disxuntiva da conveniencia estratéxica (por mor de poderosas e inescrutables razóns de Estado) do que significaría decapitar ou non violentamente, e ao marxe da Lei, a ETA nunha das etapas de maior virulencia terrorista, cando os asasinatos se contaban por días e caían ata xenerais. O dilema estaría en si a decisión evitaría máis mortes ou tería o efecto dun recrudecemento que incendiaría Euskadi, nunca Intifada de txapelas, e arriscaría un número aínda maior de vidas. Está claro que a súa non foi unha posición cómoda, por estar suxeita a presións, e mais tendo en conta que herdou unha dinámica de enfrentamento parapolicial contra ETA e o seu entramado civil procedente do franquismo e do goberno da UCD, cunha esquerda abertzale en auxe e coa dereita e sectores do exército sostendo a hipócrita (segundo os ataques ulteriores) máxima “contra ETA metralleta”. Pero moitos cuestionan que sexa precisamente agora o momento axeitado para verter tal afirmación. Incluso Fraga, ao que lle afecta a polémica, sabe que de esto é mellor non falar porque mais dun quedaría escaldado.

Pola outra banda foron moi comentadas as declaracións do presidente do PSE, Jesús Eguiguren, onde recoñeceu conversacións con Josu Ternera e atreveuse a poñer data a un eventual comunicado de ETA onde anunciaría o cese definitivo da loita armada mailo inicio dun desarme verificado por comisións internacionais e observadores independentes, o que abriría as portas ao desexado escenario da non-violencia no derradeiro lugar de Europa Occidental onde persiste, precisamente na semana onde o Parlamento Vasco honrou a tódalas víctimas do conflito (de ETA, os CAA, os GAL, o BVE, Triple A...). Tampouco parecen moi prudentes, pero sí valentes, neste momento. E nesta confusión que nos propón a mediocracia, faltaban as memorias de Bush. Despois do resultado do Partido Republicano están decididos a lavarlle a cara ao peor presidente da historia. Agora sostén que non quería invadir Iraq, que respalda as torturas (malditas razóns de Estado!) e que se arrepinte de non seguir os consellos do oráculo aznariano, do “visionario líder español”. Calquer día sae Feijóo dicindo que el non quería derogar o Decreto do galego e, senón, ao tempo.


jueves, 4 de noviembre de 2010

Barack Obama: 2012


Ao peche destas liñas botou a andar o reconto na Costa Leste dos EUA. O lector sabe de antemán que o minucioso sistema político estadounidense susténtase nun engranaxe complexo e difícil de comprender cos nosos lentes. Para o constante proceso político ten reservado un papel moderador alleo á nosa realidade e hai que ter presente que leva perfeccionándose no aspecto xurídico mais de dous séculos. Falamos da república democrática e capitalista mais influínte, dende o punto de vista ideolóxico e de modelo socioeconómico, do panorama occidental. O berce dun imperio que non madura ben e que semella atragoarse nos comezos de século. Este tipo de votacións, que se celebran sempre a metade do mandato presidencial, midterm elections, elixen aos cen Senadores para os vindeiros seis anos, aos catrocentos trinta e cinco Representantes da cámara baixa para os dous anos seguintes e aos Gobernadores da maioría dos territorios autónomos. Ademáis de votacións plebiscitarias sobor de leis concretas e membros do aparello xudicial.

Referímonos a uns comicios dunha gran transcendencia para o desenvolvemento da vida pública e dos segredos da actividade lexislativa daquela nación, que repercutirán indefectiblemente na vida de millóns de seres humanos do planeta: dende México ou Cuba ata Irán ou as Coreas, e mesmo Europa. Pero pódese asegurar que o influxo da superpotencia, ata o dagora incuestionada, é menor xa que as relacións xeopolíticas, os hábitos sociais e as estruturas mentais mudan mais rápido do que temos en conta a cotío, nunha liorta perenne entre a homoxeneización global e a resistencia. En ocasións para retornar a camiños mallados e noutras advertindo sinais que fai un tempo identificariamos propios de calquera escena dunha superproducción hollywoodiense e, nalgunhas latitudes, unha utopía. Que pregunten senón aos curmáns brasileiros.

Non hai nada seguro en canto aos resultados pero todo indica que os sistemas de investigación social e de sondaxe non se trabucarán substancialmente e o previsible, pero relativo, sismo conservador reequilibrará as balanzas do xogo de poder despois da espectacular e masiva participación que deu a victoria ao Partido Demócrata de Obama: espérase o Senado para os burros e a Cámara de Representantes para os elefantes. O que suporá un contratempo na axenda e no camiño sinalado pola Administración, traducido nun anunciado bloqueo onde a marxe de maniobra e de erro será mais estreito do habitual. Sobre o papel, o sistema diseñouse para desconfíar da concentración do poder en poucas mans (aínda que a crise mostrou que o poder real se concentra nun número delas ínfimo) e, tradicionalmente, a vontade dos cidadáns corrixe o rumbo consagrado dous anos antes. O dun navío tan enorme que o fai case inmune a cambios drásticos ou revolucionarios, alén das operacións de maquillaxe convenientemente explotadas para consumo da cultura popular. Será curioso: un dos presidentes mais progresistas terá que lidiar con un dos Congresos mais conservadores da Historia.

Contábase que as espectativas de cambio xeradas na campaña que elevou a Obama aos altares da Casa Blanca se frustrasen pola vía dos feitos pero o horizonte que depara esta elección puidera non resultar tan dramático para o proxecto político que ergueu e personifica. Sendo certo que lle esperan dous difíciles anos centraráse agora en proxectos onde non teña as mans atadas e logo presentaráse ante o electorado como un facilitador daqueles consensos (sempre que a estancada economía e a axenda internacional axuden) boicoteados por un Partido Republicano radicalizado e botado en brazos de Sarah Palin (habería que matizalo), quen non sería rival nunhas presidenciais. Resucitaría unha maquinaria mobilizadora que, desta volta, reactivou tarde e cando as teses dos sectores mais ultras xa callaran, alimentadas pola crise.


Para acompañar: Yes we can

lunes, 1 de noviembre de 2010

Demócratas ou Republicanos?



O partido do dereito ao voto para as mulleres, o partido dos dereitos civís, o partido que puxo ao primeiro home na lúa, do Plan Marshall, o partido que aplicou o New Deal, o partido que propiciou conversacións de paz no Oriente Medio, o partido que recentemente extendeu a cobertura sanitaria, o partido do progreso.... ¿que hai enfronte?: O partido das guerras en Afganistán e Iraq, o partido de Bush I e Bush II, dos recurtes sociais e dos ultraconservadores e fanáticos do Tea Party. A reacción. Eu teríao clarísimo: Go Democrats!