viernes, 18 de diciembre de 2009

Vinganza ou paciencia na estocada final?


Resulta unha posibilidade certa que o Tribunal Constitucional dictamine na dirección de desactivar por enésima vez a secular e lexítima aspiración dunha maioría do pobo catalán por lograr o definitivo recoñecemento nacional dentro do estado español, pero tamén se fai verosímil sospeitar que coa apertura decidida, e non por elo menos polémica, do debate sobor da abolición das corridas de touros nese territorio agrome unha especie de vinganza instrumentalizada e dirixida dende certos sectores da clase política, pero tamén arroupada por centos de miles de cidadáns mobilizados e sensibilizados, encamiñada a enfrontarse cunha das maiores e mais recoñecidas sinais de identidade da españolidade ou, sofismas a un lado, da ibericidade.

Non é esta unha discusión sinxela: ten matices e múltiples aristas. Moitos intereses de por medio e fondas e sólidas argumentacións para soster unha postura ou a contraria. Nin empecinamento progre, nin sadismo absoluto e sin sentido. O que semella claro é que nas sociedades civilizadas do século XXI medra paulatinamente unha consciencia portadora duns parámetros éticos que non admiten o espectáculo de maltrato e humillación (os defensores din que non é tal: que o animal, ou a fiera, morre con honra e mostrando a súa bravura) á que se somete o touro de lidia aínda que sacrifiquemos unha manifestación cultural ancestral, que se perde na noite dos tempos, e que poetas e artistas da sona de Rafael Alberti, Lorca, Picasso, Hemingway ou Goya interpretaron e souberon intelectualizar de maneira maxistral, universalizando un xeito específico e xenuíno de entender o estreito fío que separa a vida da morte e o diálogo cos devanceiros mediante un ritual tan brutal como incorrecto. É decir: a medio ou longo prazo o estado de opinión xeral irá consolidando irremediablemente posicións a favor da desaparición destes actos, o que para os esencialistas da España única e eterna resulta unha noticia tan desalentadora como estresante. Sendo quen propicia seriamente a apertura dun debate abocado a vencer no conxunto e no resto de lugares con maior ou menor afición á tauromaquia, pero situándoo en termos de aparente e silente despolitización, conséguese vingar unha honra catalana potencialmente ameazada: si nos non podemos ser nación si vamos ser os primeiros en provocar que se defenda a erradicación do principal símbolo e mito hispano. Pero primeiro en Catalunya. Aínda que penso que a estratexia é atrevida e comprometida, tamén creo que o resultado buscado caería polo seu propio peso...

Caería porque xa se produce un encaixe imposible entre a salvaxidade obxectiva das festas con touros cos valores do mundo actual a este respecto e, por eso, o debate da súa prohibición ou non solventaríase, ó meu modo de ver, sin necesidade de acudir a el pola vía da confrontación: deixando que o tempo fixera o seu traballo e abandonando políticas de subvención a este negocio. Cada vez hai menos xente interesada nos touros, pero si botamos man da prohibición podemos obter un efecto inverso ó pretendido porque, posiblemente, a liberdade dos homes sexa considerada un valor superior. Son dos que confía en que a, por min tamén desexada, estocada final está nas mans do tempo antes que nas das leis.

viernes, 4 de diciembre de 2009

Solución federal


Estariamos na irrealidade si non foramos quen de recoñecer e suliñar os logros en termos de progreso e benestar colectivo derivados da entrada en vigor do actual marco constitucional, tamén no que atinxe á descentralización política do Estado. Tampouco seriamos honestos con nós mesmos si non recoñeceramos os déficits, imprevisións e conflitos abertos dende ese momento por falla (deliberada) de concrecións como, por exemplo, no aspecto financieiro. Todo é perfectible. Pero para que unha sociedade avance en consoancia coas súas normas fundamentais e o seu tempo debemos estar predispostos e preparados para afrontar debates substanciais de xeito maduro evitando, no posible, calquer intento de tensión que sobrepase os límites aceptables en democracia.

Pode parecer inevitable un cercano futuro de palabras grandilocuentes e demagoxia barata servida no almorzo, no xantar e coa cea nas tertulias de radio, nas declaracións partidarias, nos editoriais de prensa ou telexornais, Salsa Rosa ou foros de internet onde o menosprezo ós “cataláns”, “vascos”, “galegos” e ós “españois”, de calquera das dúas xeladoras Españas, sexa a tónica habitual en cadanseu espazo e onde o menor atisbo de racionalidade entre o fogo cruzado de nacionalismos radicalizados, excluíntes e antagónicos coloque na sospeita permanente a quen ouse abrila boca. Debates decimonónicos, rancios...O de sempre, cos de sempre como anunciadores da catástrofe disgregadora.

Esta é a situación que se presenta si o TC resolve como se filtrou: manifesto encorsetamento normativo ante a dinámica de bloqueo político e fracaso, tamén manifesto, no noble intento “pedagóxico” de mudar a cultura política para ir conquerindo a aceptación dunha pluralidade e plurinacionalidade reforzadora e potenciadora dos mecanismos de cooperación multilateral que fose capaz de ir desactivando e invertindo a tendencia ó vitimismo duns nacionalismos que se retroalimentan visceralmente entre sí. En definitiva: síntomas claros de esgotamento no modelo do Estado das Autonomías, tal e como o coñecemos.

Ante o que para min é unha evidencia non hai unha receta única nin unha solución incontestada, pero si desdramatizadora: outros lugares do mundo souberon resolver este tipo de problemática adoptando a solución federal. Decididamente federal. A Historia mostranos como os proxectos maximalistas dos nacionalistas españois, sexa o unificador ou os periféricos, fracasaron. Pero a solución autonomista tampouco parece satisfacer...

O federalismo non é o punto de chegada que resolva o eterno problema do encaixe territorial no seo dunha realidade histórica e xeográfica, pero tremendamente plural como é España, senón un proceso e, ante todo, unha conducta baseada na reordenación e revisión constante dos pactos e dos acordos entre iguais. Tamén na corresponsabilidade. Maior e mellor democracia unindo na aceptación dunha diversidade recoñecida e defendida por todos, aínda sendo asimétrica, e fomentando a efectiva participación cidadá. Difuminando as tradicionais estructuras sustentadas nas vellas xerarquías piramidais para entender as relacións de maneira horizontal, como xa as entende a sociedade cosmopolita do noso tempo: en rede. Desbotando e difuminando conceptos obsoletos, como o de soberanía. Outorgando confianza e mutuo recoñecemento entre poderes locais e central. Sendo máis eficaz, flexible e económicamente sustentable, ou viable...

En resumo: resulta, para min, a fórmula axeitada para articular o funcionamento cotiá nos estados occidentais do SXXI. Na miña opinión é a reforma pendente e necesaria. Non é novidosa, pero ante a tentación recentralizadora e as veleidades independentistas presentarase cedo o momento oportuno para acometela.