Lento exterminio

Son dos que pensa que cómpre chamar ás cousas polo seu nome e non caer nas trampas semánticas daqueles que, con sinistra intencionalidade, rebautizan os termos para facer ver que a maior das brutalidades é algo necesario, ou salvable. Ocorre así cos “ataques selectivos”, coas “operacións quirúrxicas”, co “imposto revolucionario”, ou con similares. É a linguaxe dos poderosos e fanáticos. Dos que necesitan, tal criptonita, autoconvencerse de que están no certo e cumprindo co deber ou ca patria, co seu destino ou con Deus.

A risco de ser acusado inxustamente de antisemita, propoño que os medios de comunicación informen sen medo, e que o tratamento da traxedia palestina se faga de maneira obxectiva e contundente, para remover conciencias e presionar respecto do que está a acontecer en Terra Santa dende antes do comezo da enésima intervención terrorista do estado de Israel: un vello, lento pero seguro, e continuado exterminio. Cando se cerran estas liñas, a criminal operación “Plomo Endurecido” leva por diante máis de 360 vidas palestinas, e 1500 feridos. Do outro lado, finaron catro inocentes cidadáns. ¿Ónde está a proporcionalidade e onde se sustenta a equidistancia neste complexo e endiañado conflito?.

É certo que a responsabilidade última da ruptura da tregua negociada e mediada, á que chegaran, corresponde ó movemento islámico Hamás. Pero non é menos certo que esta facción gañou as últimas eleccións limpa e democráticamente en Gaza, e iso é o que desprezan Israel e os gobernos colaboracionistas occidentais, que empregan dúas varas de medila Democracia. Os dirixentes islamistas mostran cegueira política e exprimen en demasía o sangue do seu pobo, deixándolle en bandexa ós dirixentes hebreos seguir extenuándoos de tódalas maneiras posibles co pretexto da seguridade, e coa carta branca que a Historia e o Holocausto lles brinda. É vergoñenta tamén a actitude atrofiada e de parálise na UE. Especialmente a posición de Alemaña, que non se desembaraza do sentimento de culpabilidade do nazismo, e non condena a actitude desmesurada dun estado expansionista. A creación de dous estados convivindo en paz parece cada día máis utópica. Un estado palestino, agora mesmo, é inviable pola propia división interna e territorial, pola ocupación e porque, concretamente en Gaza, malviven millóns nun pequeño e mísero cárcere permanente, asasinados e afogados económica e humanitariamente. Un lugar semellante ó gueto de Varsovia.

Clarificará

El año que se va será recordado por haber tambaleado los cimientos de una realidad que a muchos les convenía ver e imponer como definitiva. No sólo por la vía de los hechos cayeron una variedad considerable de inmutables verdades. También las mentes asumen el derrumbe del, ya de por sí, débil sostén racional de la cosmovisión neoconservadora y radicalmente liberal en lo económico.

Se intuye, asimismo, que la veinteañera y pretendida hegemonía para un nuevo siglo americano se ha visto obligada a retroceder y echar el freno. Un final que se presume honroso al haber sido ordenado libre y democráticamente por un pueblo hastiado de ser señalado, olvidado y confundido con la maledicencia de sus últimos dirigentes. En 2008, los norteamericanos apostaron muy fuerte por un candidato insólito, con el mandato inequívoco de hacer aterrizar la nave de sus propios delirios de grandeza, y reinventarla.

En este momento todo es incertidumbre, pero clarificará. Lo económico-energético y geopolítico ebulle en un Risk muy real. Constantemente se reordena, por ello son épocas de gran interés. Ha de transitarse desde un viejo mundo dividido en dos bloques enfrentados, pasando por el arrogante e inviable mal vencer de uno de ellos hasta, pacíficamente (en contraste con otros momentos), configurar uno nuevo y habitable, que sea multipolar y poliédrico. Quedará, para la Historia, un 2008 que será punto de inflexión en muchos órdenes y acelerador de la entrada en una nueva era: la de la invasión de las tecnologías y el aviso de que el egoísmo es mal compañero. También el inicio de la preocupación global por el progreso verde, que no es sino la oportunidad para que el capitalismo intervenido cree, y haga extender, otras fuentes de riqueza y desarrollo respetando un planeta que, a este ritmo, avanzaría por el camino del no-retorno en una segura vuelta a la feudalización.

Una vez más la humanidad salvará las luchas contra sus propios miedos, continuando por la senda evolutiva, como especie incomparablemente adaptable y previsora que es. Resta por incorporar una mayor sensibilidad y corresponsabilidad para con los lugares más desfavorecidos. Puede que 2008 fuese el año donde esto ha empezado a cambiar.

Bush e os zapatos

A política regálanos, en ocasións, imaxes que encerran forte simbolismo e que ficarán na Historia. O acontecido na recente visita de Bush a Bagdad é boa mostra. Un espontáneo periodista iraquí, fóra de sí e durante unha rolda de prensa, xogouse o físico arrebolándolle os seus zapatos ó todopoderoso, e en retirada, cowboy ó berro de “can” autoproclamándose vingador das vítimas ocasionadas polo interminable conflito naquel maltratado pobo. No imaxinario árabo-musulmán a escea, xunto coa agresión verbal, consegue xunguir en sí mesma o maior dos desprezos. A incuestionable pericia á hora de salvalo ataque evitou que nacera un novo heroe.

Resulta divertido comprobar como se producen bucles serendípicos e, así como hai unha curiosa relación entre o gutural e a política norteamericana (dende Garganta Profunda, ou o atragantamento do querido George coa afamada galleta Pritzel, ata a forza do son na oratoria de Obama), tamén existe un nexo de unión entre o calzado e o inesquecible mandato deste home.

Ademáis de facer unha política de pobre perfil e de que a súa catadura moral, en asuntos capitais, se mostrase a ras de chan os cidadáns non podemos obviar o momento no que Aznar deu o seu apoio político á vergoñenta Guerra de Iraq, con zapatos riba dunha mesa da Casa Branca incluídos. A obscenidade da instantánea bate coas visitas ó polvorín de Medio Oriente dun Rumsfeld equipado con botas de campaña, traxe e corbata nun lugar no que os nenos camiñan aterrorizados e descalzos. Un lugar onde os marines se fan fotos torturando a prisioneiros e cun pé riba das súas cabezas. Un lugar que non está moito máis alén da península con forma de bota.

E nesto chegou Zapatero, e mandou a parar. Escomezou o rebote internacional anti-Bush, a resistencia e deslexitimación efectista e efectiva dunha invasión ilegal. E as tropas españolas, cumpríndo a vontade popular, fóronse de onde nunca deberan estar.

O acto final da obra remata cun zapato volador. Semella a metáfora dun mandato decadente que comeza con dous pequenos políticos contentos, coma con zapatos novos, que se vai enturbiando con pólvora, lodo e terra, pero que remata relativamente ben. Digo relativamente porque a forza destructora dun zapato nada ten que ver coa dun tomahawk. Obama terá que pensar coa cabeza, e non cos pés.

Renuncio

Acábase de producir un feito surrealista. É moi indicativo do papel que algúns medios xogan neste país, e o manipuladores que poden chegar a ser. Por vez primeira, os amigos de toda a vida dun asasinado pola ETA tiveron que emitir un comunicado coa fin de limpala súa imaxe pública logo das acusacións do diario El Mundo (e o resto da caverna), respeto da fotografía que protagonizaban, publicada en portada ó día seguinte do último atentado. Resulta que Ignacio Uría xogaba no mesmo bar e cos mesmos compañeiros, tódolos días, a partida de tute. O día que lle dispararon, a cuadrilla decidiu homenaxealo xogando, e os fotógrafos apilábanse a cobadazos para retratala escea ignominiosa .

Pois ben, resulta que esa imaxe foi escollida como “metáfora” do discurso que dí : “a sociedade basca está enferma”. A retaíla de horas de insultantes tertulias radiofónicas, televisivas e os ríos de tinta que suscitou é digna de estudo (chamáronlles desalmados, malnacidos, asasinos encubertos, cobardes...) e coido que serviría para sustentalo seguinte: parte da sociedade española, xunto cos medios que a axitan constantemente, está enferma. Ademáis, desta volta, foi collida nun renuncio.

Carlos Iturgáiz (o eurodiputado popular basco) escribiu ó día seguinte un artigo de opinión titulado: Las cuarenta en bastos. Viña a soster, punto por punto, a estratexia mediática orientada a difamar ós seus concidadáns, logo de non aparecer na capela ardente do falecido (quizáis porque era nacionalista). Independentemente do importante desta triste historia, que é a morte dunha persoa, subxace algo en paralelo, digno de análise: o papel que os medios de comunicación sensacionalista xogan en toda esta traxedia colectiva e a imperiosa necesidade de poñerlle freo dalgunha forma, se algún día hai vontade de levar a cabo unha reconciliación, en parámetros racionais. Non só unha reconciliación entre vítimas e verdugos (humanamente complexa), senón entre espazos sociolóxicos enfrontados visceralmente, representados polos nacionalismos excluíntes español e basco. ¿Será posible algún día chegar a este punto, ou farán falta décadas para desprogramar?. ¿Estamos condenados a padecer uns medios propagandísticos, non informativos?. Estas e outras cuestións deberían de plantexarse, logo do espectáculo ó que poidemos asistir, por parte daqueles que queiran estar ben informados en liberdade, e non terminar coma uns simples consumidores de clichés malintencionados.

Trinta anos despois

No 1978 moitos non naceramos, pero outra xeneración viu fraguar algo prácticamente insólito: un acordo de amplo consenso no fundamental para organizalo futuro Estado Español sobre as bases do recoñecemento da soberanía popular e da democracia pluralista. Todo esto nunhas condicións de relativa paz pública. Un éxito dende este punto de vista pois históricamente, os cambios substanciais producíranse en climas de tensión política latente ou manifesta. Ténse falado moito (demasiado) do exemplarizante que foi, como modelo, o periodo transitório que desmontou a estructura da Dictadura, e da participación das masas e das elites no proceso de conquerila Constitución e construíla Democracia.

Trinta anos despois existe tamén un consenso xeneralizado á hora de valoralo beneficioso que foi o que aconteceu a posteriori: o cambio de relacións Igrexa-Estado, a creación do Estado Autonómico (federalizante), o ingreso na UE, a consecución dun Estado de Benestar, a proxección cara o exterior... Pero crecentemente acompaña a sensación de que o que se fixo estivo razonablemente ben naquel momento e para aquela sociedade. Hoxe en día hai un exceso de veneración polo texto e esto impide correxilos seus defectos. Denota encorsetamento, tamén ante a propia dinámica política, que xa non é a mesma que en 1978 nin está suxeita ós mesmos medos e presións. Agora voamos por nós mesmos gozando de cidadanía plena. A sociedade é máis libre, secularizada, multicultural, e con maior información.

Daquel periodo arrástranse rémoras: fundamentalmente o terrorismo da ETA (escindible do conflito político), a non de todo efectiva separación Igrexa-Estado, a incompleta aceptación dos límites constitucionais por parte de sectores das Forzas Armadas, o debate non resolto sobre a Xefactura do Estado (aínda que sexa tabú), e o fracaso no cambio de cultura política referente á aceptación da plurinacionalidade do Estado (reforzamento da cooperación multilateral e abandono do victimismo dende os nacionalismos periféricos). Todas estas rémoras posiblemente formen parte dunha mesma categoría, xa que remiten ó máis fondo e primitivo do “sentimento nacional” de alomenos, a metade de españois. Polo tanto, a identificación e resolución satisfactoria de todas elas é complexa pero desexable para, trinta anos despois superar pantasmas, medos atávicos e adaptalo texto ós nósos días, proxectándose de novo cara o futuro.